Antik dönemden beri işletilen maden yataklarıyla ünlü olan Gümüşhane Yunanca’da gümüş kenti anlamına gelen Argirupolis olarak adlandırılmıştı. Şimdi Süleymaniye Mahallesi olarak adlandırılan Eski Gümüşhane de hem olağanüstü doğası hem de çok sayıda tarihi eseriyle görülmeye değer.

Gümüşhane Tarihi

Kentin ilk olarak Trabzon Rum İmparatorluğu döneminde, gümüş madenlerinin işletilmesi amacıyla kurulduğu sanılıyor. Madencilere tanınan ayrıcalıklar nedeniyle başka yörelerden de birçok Rum Gümüşhane’ye göç etmişti. Bu yüzden eskiden Karadeniz’deki en kalabalık Rum nüfusu Gümüşhane’de yaşıyordu. Ancak 19. yüzyılın sonunda madenlerin kapanması tersine bir göçe neden olmuş, 1. Dünya Savaşından sonra Eski Gümüşhane terk edilmiş ve Harşit Vadisi’nde yeni bir kent kurulmuş.


Bu yüzden modern Gümüşhane’de görülecek pek bir şey yok. Zengin madenlerin varlığı ve stratejik bir noktada olması nedeniyle Ortaçağ’da bölgeye hakim noktalara kaleler inşa edilmişti. Bu çevrede bulunan 40 kaleden biri de sarp ve ulaşılması zor bir noktada bulunan Eski Gümüşhane sırtlarındaki Canca Kalesi.

Gümüşhane Karadeniz Bölgesinin denize kıyısı olmayan bir şehri olup etrafında Trabzon, Giresun, Bayburt ve Erzincan illeri bulunmaktadır. Deniz kıyısına uzaklığı yüz kilometre kadardır. Dilerseniz yazımızın bu kısmında Gümüşhane’de gezilecek yerler listemize göz atalım.

Süleymaniye Camisi

Müslümanların ve Hristiyanların yüzyıllarca bir arada yaşadıkları Eski Gümüşhane'de cami, kilise, manastır, konak gibi birçok tarihi yapı görülüyor. SİT alanı ilan edilerek korumaya alman Eski Gümüşhane’deki tarihi yapıların çoğu zaman içinde yıkıntıya dönüşmüş. Süleymaniye Camisi başta olmak üzere birçok tarihi yapı onarılmış. Eski Gümüşhane geçmişte konaklarla doluymuş, çoğu yıkılmış ya da harabe olmuş, koca kent zamanla küçük bir köye dönmüş. Bura­daki en önemli tarihi yapı Kanuni Sultan Süleyman tarafından yaptırılan Süleymaniye Camisi. (Ulu Cami)

Osmanlı Evleri

Süleymaniye Mahallesi özellikle Osmanlı Dönemi eserlerini ve ev yapılarını da barındırmaktadır. Bu evlerin özelliklerini yansıtmak üzere Ali Erkan Evi hizmet vermektedir. Osmanlı Döneminde, Gümüşhane’de basılan birçok Osmanlı parası burada sergilenmektedir. Bunlara ek olarak merkez ve ilçelerinde dahil olmak üzere Gümüşhane’de görülmesi gereken yerler, tarihi eserler ve sit alanları bulunmaktadır.

Küçük Cami

Süleymaniye Camisi’nin yakınlarında da Danişmentliler döneminde inşa edildiği sanılan Küçük Cami yer alıyor. Yılın büyük bölümü kar altında geçiren mahallenin yakınlarına bir kayak merkezi kurulacakmış.

Surp Pırgiç Manastırı

Bu çevredeki görülmeye değer bir başka yapı da Gözeler köyüne giden yolun üzerinde, günümüzde de Vank Semti olarak anılan mevkide bulunan Surp Pırgiç Manastırı. Manastırın çevre duvarları, ana kilisesi ve çevresindeki yapıların büyük bölümü ayakta. Surp Pırgiç Manastırı yüzlerce Rum kilisesinin ve onlarca manastırın bulunduğu Gümüşhane yöresindeki tek Ermeni manastırıydı.


Bayburt, Erzincan ve Trabzon Ermenileri içinde bir hac mekanı olan manastırda ziyaretçilerin konaklaması için inşa edilen ve günümüzde konut olarak kullanılan binalar da vardı. Buradaki evler şimdi yaz aylarında yaylacılar tarafından kullanılıyor.

Çakırkaya Kaya Kilisesi

Çok eski bir yapı olan kilise taş alanların içerisine oyularak yapılmıştır.

Satala Antik Kenti

Sadak diğer adı ile Satala Antik Kenti, sit alanı olarak korunan eski bir karargah ve yerleşim yeri olarak Gümüşhane içerisinde bulunmaktadır. Bu antik kentin içerisinde pek çok harabe ve farklı alanlar bulunmaktadır.

Taşköprü Yaylası

Gümüşhane’de gezilecek yerler denildiğinde tarihi yapıların yanı sıra pek çok doğal güzellik karşımıza çıkmaktadır. Özellikle yaz aylarında bölgenin genelinde yapılmakta olan yayla şenlikleri Gümüşhane’de yapılmaktadır. Birbirinden güzel yaylaları bu amaçlar ile gezilip görülebilecektir. Taşköprü Yaylası bunların en güzellerinden olmakla birlikte hem gezip hem de yöresel yemekleri tatmak için en iyi seçenektir.

Zigana Dağı ve bu dağın ulaşımını sağlayan yol çevresinde pek çok güzel doğal manzara bulunmaktadır. Pek çok güzellikle birlikte gümüşhanede gezilecek yerler içerisinde Tomara Şelalesi, Çakırgöl ve Kazıkbeli Anıt Ağaçları ve Milli Parkı bulunmaktadır.

Gümüşhane ismi de almış olduğu gümüş işlemeleri ile dikkat çekmektedir. Gümüş motifleri ve modelleri ile yüzyıllardır süs eşyaları ve benzeri ürünler üretilmektedir. Bu ürünler yöresel kıyafetlerde ve tüm alanlarda kullanılmakta olup kültürü yansıtmaktadır.

Karaca Mağarası

Gümüşhane turizminin lokomotifi kent merkezine 17 km uzaklıkta Cebeli köyü sınırları içindeki Karaca Mağarası. Sarkıt, dikit ve renk renk damla taşlarıyla bir doğa harikası olan mağaranın-astım hastalarına da iyi geldiği söyleniyor. Gümüşhane çevresinde keşfedilmeyi bekleyen 25 mağara daha bulunuyor.

Gümüşhane'nin Neyi Meşhur?

Gümüşhane yemek kültürü olarak pek çok farklı seçenek ile karşımıza çıkmaktadır. Hem Karadeniz Bölgesine hem de Doğu Anadolu Bölgesine yakın olması sayesinde bu kültürlerin karışımlarını yemeklerinde görmek mümkündür. Onlarca çeşit çorbası, ana yemekleri ve tatlıları ile gezip görmeye gelenlerin gözlerine hitap ettiği kadar damak zevklerine de hitap etmektedir.


Gümüşhane'nin neyi meşhur şeklinde sorulara cevap olarak çorbalardan mantı çorbası, fırfır çorbası, arpa yarması çorbası ve gendime çorbası en meşhur olanlarındandır. Yemeklerin arasında ise siron, pağla denlisi, borani, fıtfıt haşılı, pişi, kete ve zırıhta bulunmaktadır. Tatlı olarak kara helva, fışkıl tatlısı, musta tatlısı, lalanga gibi pek çok farklı tatlı çeşidi bulunmaktadır. Bunlara ek olarak Karadeniz yöresinde yapılan lahana dolması, pancar kavurması ve kaygana gibi yemeklerde yapılmaktadır.

Yapmadan Dönme!

» Eski Gümüşhane'yi gezmeden,
» Çevredeki kilise ve manastırları görmeden,
» Karaca Mağarası'na gitmeden,
» Kuşburnu ve dut pestili almadan, DÖNME!

Gümüşhane'de Ne Yenir?

Yöresel yemeklerden tatmak isteyenler Balyemez Konağı ya da Özdenoğlu Kona­ğına uğramalı. Kent merkezi dışında ye­mek yenebilecek doğru düzgün bir yer yok, bu yüzden etin kiloyla satılıp pişirildi­ği lokantalara gitmek gerekiyor.

Gümüşhane Nerede, Nasıl Gidilir?

Eski Gümüşhane (Süleymaniye Mahallesi) modern kent merkezinin 4 km güneybatısında. Vank semtine ulaşmak için ise ya birkaç saat yürümek ya da özel bir araçla gitmek gerekiyor.