Mezopotamya ovasının kuzeyindeki Mardin; Türkiye, Suriye ve Irak'ı birbirine bağlayan kavşak noktasında yer alıyor. Kentin adının Süryanicede kale anlamına gelen Marda kelimesinden geldiği sanılıyor. Hurrilerden, Akkoyunlulara kadar birçok uygarlığa ev sahipliği yapan kent altın çağını Artuklular zamanında yaşamış. Şehidiye Camisi, Latifiye Camisi, Emineddin Külliyesi, Ulucami, Zinciriye Medresesi ve Hatuniye Medresesi gibi anıtsal yapıların çoğu bu dönemden kalma. Sarp bir kalenin eteklerinde gelişen Mardin sanki geçmiş zamanda yaşıyor, kentin dar sokaklarında adım başı tarihi bir çarşı, kilise ya da medreseyle karşılaşılıyor. Tamamı SİT alanı olan Mardin, Venedik ve Kudüs’le kıyaslanıyor.

Kentin sokaklarında birçok dil işitiliyor, ezan sesleri çan seslerine karışıyor. Adeta bir açık hava müzesini andıran Mardin’de Türkler, Kürtler, Araplar, Süryaniler, Keldaniler, Ermeniler ve Ezidiler barış içinde bir arada yaşıyor. Pek çoğunun nüfusu azalıp tamamen ortadan kalkmış olsa da çok kültürlü yapı kentin neredeyse havasına, suyuna sinmiş.


Mardin ülkemizin güneydoğusunda yer alan ve ülkenin en kalabalık illeri arasında yer alır. Mardin ili tarih içerisinde birçok farklı medeniyete ev sahipliği yapmış, birçok farklı kültürden, etnik kökenden insanı bir arada kucaklamış bir medeniyet beşiğidir. Günümüzde Mardin il sınırları içerisinde hemen hemen tarihte Mardin'e yerleşmiş olan her medeniyetin izi görülebilmektedir. İşte Mardin'de gezilecek yerler listemiz.

Mardin Müzesi

Mardin’de gezilecek yerler denildiği zaman akla ilk olarak gelen mekan şüphesiz Mardin müzesi olmaktadır. Mardin müzesi ilk olarak 1895 yılında inşa ettirilmiş olup ilk kullanım şekli bir patrikhanedir. Mardin Müzesinin günümüzdeki halini alması ise 2000 yılında gerçekleştirilmiştir. Yapılan restorasyonlar sonrasında günümüzdeki müze halini alan Mardin müzesi üç katlı bir yapıdır. Müzenin en çok dikkat çeken kısmı ise ikinci katıdır. İkinci katında bulunan Roma ve Asur medeniyetlerine ait eserler oldukça dikkat çekmektedir.

Kırklar Kilisesi

Kent merkezindeki en önemli kilise ise Mardin Süryani Ortodoks Metropolitliğinin de Katedrali olan Kırklar Kilisesi. Kentte Süryani Ortodoks Cemaatinin iki kilisesi ve bir manastırı daha var. Mardin’de Ermeni Katoliklerin, Süryani Katolik ve Protestanların da ibadete açık kiliseleri bulunuyor.

Mardin Evleri

Volkanik taşlardan inşa edilmiş Mardin evleri benzersiz bir mimarinin ve doğal uyumun izlerini taşıyor. Ocaktan çıktığında testereyle kesilebilen sarı kalkere Mardinli taş ustaları şekil veriyor, taş havayla temas ettikçe sertleşiyor. Camiler, kiliseler, medreseler, hamamlar ve konaklar hep bu taştan inşa edilmiş. Evlerin dış cephesi, kapı ve pencere sövelerinde taşlar dantel gibi işlenmiş. Mardin evleri tamamen iklim koşullarına uygun olması için üretilmiş hemen hemen 4 metre uzunluğundaki yapılardır. Yazlık zamanlar için içerisinde farklı bir bölüm bulunduran Mardin evleri yörenin tasarımlarını ve kültürünü yansıtan en büyük yapılardandır.  Kentin dar sokaklarında birbirine olabildiğince yakın inşa edilmiş taş evlerin hiçbiri diğerini gölgelemiyor, penceresini kapatmıyor, hepsi Mezopotamya’yı seyrediyor.

Revaklı Çarşı

Dar sokaklar abbara diye adlandırılan geçitlerle birbirine bağlanıyor, arabanın geçebildiği ilk cadde cumhuriyetle birlikte açılmış. Yüzlerce yıllık bedesten ve Revaklı Çarşı da insanı zaman tünelinde yolculuğa çıkarıyor.

Mardin Ulu Cami

Ulu Cami yine mardinde gezilecek yerler listesinde kesinlikle yer alması gereken tarihi bir eserdir. Mardin ilinin tam göbeğinde yer alan tarihi mimarinin tam olarak hangi sene inşa edildiği hiçbir tarihi belge de geçmemektedir. Ancak caminin üzerinde 1190 yılında inşaatının gerçekleştiği yazmaktadır. Mardin Ulu Cami ilk inşa edildiğinde iki minareli bir cami idi ancak günümüze yalnızca bir minaresi gelebilmiştir. Minarenin üzerinde ise cennetle müjdelenen on sahabenin ismi yer almaktadır.

Mardin'in Tarihi Mekanları

Mardin iline yapılacak turistik bir gezi kapsamında görülmesi gereken diğer yerler ise Zinciriye Medresesi, Şehidiye Medresesi, Melik Mansur Medresesi gibi birçok tarihi yapı örnek olarak gösterilebilir. Mardin ziyareti esnasında bu gibi tarihi mekanların kesinlikle görülmesi gerekmektedir. Aksi takdirde Mardin ziyareti tam anlamı ile gerçekleştirilmiş sayılmayacak, yeterli haz alınamayacaktır.

Deyrulzafaran Manastırı

Mardin Süryaniler için çok önemli ve kutsal bir kent. Süryanilerin en önemli dini merkezi olan Deyrulzafaran Manastırı kentin 3 km güneydoğusunda yer alıyor. Söylenceye göre yeni binalar inşa edilirken sıvasında yörede yetişen safran (zafaran) bitkisi kullanılmış, bu yüzden adı Deyrulzafaran Manastırı olarak kalmış. 4. yüzyılda inşa edildiği kabul edilen manastır 12. yüzyıldan 1933 yılına kadar Süryani Ortodoks Patrikhanesi’ne ev sahipliği yapmış. 1933 yılında Süryani Ortodoks Patrikliği Suriye’nin Humus kentine taşınınca manastır, Mardin Metropolitliği’nin merkezi durumuna gelmiş. Mardin Metropoliti’nin de ikamet ettiği manastırda 30-35 kişi yaşıyor. Aktif bir manastır olması nedeniyle günün belli saatlerinde ve kontrollü olarak ve bilet karşılığında ziyaret edilebiliyor.

Manastırın eski bir pagan tapınağının üzerine inşa edildiği biliniyor. Manastırda mahzen yeri olarak da adlandırılan eski tapınak iki bölümden oluşuyor. Manastırın ana kilisesi 6. yüzyılda inşa edildiği bilinen Mor Hananyo Kilisesi. Mor Hananyo kilisesinin bitişiğinde Süryanice Beth Kadişe olarak adlandırılan din adamlarının gömüldüğü kubbeli bir yapı var. Vaftizhane olarak kullanılan Meryem Ana Kilisesi’nin üzerinde Mor Petrus Kilisesi yer alıyor.

Tur Abdin Bölgesi

Süryanicede “Hizmetkarlar Dağı” anlamına gelen Tur Abdin adının bölgeye manastırlarda yaşayan keşişler nedeniyle verildiği kabul ediliyor. Tur Abdin bölgesinin sınırları, batıda Mardin, kuzeyde Hasankeyf, doğuda Cizre ve güneyde Nusaybin’e kadar uzanıyor. Müslümanlar, Hristiyanlar ve Ezidiler gibi farklı din ve milliyetten insanların yaşadığı Tur Abdin Bölgesi, Süryanilerce kutsal toprak ve anavatan olarak kabul ediliyor. Tur Abdin bölgesinde yaşayan Süryaniler İsa'nın konuştuğu dil olan Aramice’nin Turoyo lehçesini konuşuyor. Tur Abdin bölgesinde yaşayan Süryanilerin Ortodoksların ibadete açık 5 manastırı ve 30 kilisesi var. Protestan ve Katolik Süryanilerle Ermeni ve Keldanilerin de ibadete açık kiliseleri bulunuyor.

Mardin'in Nesi Meşhur?

Mardin’in neyi meşhur sorusunun aslında oldukça fazla cevabı bulunmaktadır. Mardin mutfağı kültürü gibi çok zengin. Yöreye has baharatlar kullanılarak yapılan yemekler arasında Lebeniye, Sembusek (Şam Böreği), Irok (içli köfte), Kibbeh (işkembe Dolması), Kitel Raha, Kaburga Dolması ve Maklube başta geliyor. Mardin'in imlebbeys denilen badem şekeri de ünlü.

Mardin geçmişten günümüze birçok tarihi medeniyete ev sahipliği yaptığı için birçok farklı kültürden etkilenmiş ve o kültürlere göre yaşam şekilleri değişmiş olan bir bölgedir. Bu sayede Mardin ilinde oldukça zengin bir mutfak kültürü meydana gelmiştir. Mardin mutfağında en çok dikkat eden yiyeceklerin başında yöre halkının Kibbeh ismi ile tanıdıkları aslında bir tür işkembe dolması olan yemek gelmektedir. Genellikle oğlak ya da kuzu işkembesi içerisinde et ve birkaç baharat eklenmesi ile hazırlanan oldukça leziz bir yemektir.


İçli köfte hemen hemen her yörede bulunan bir lezzet olmasına rağmen Mardin’in kendi kültürüne has ırok ismi verilen bir tür içli köftesi de mevcuttur. Çeşitli baharatlar katılarak hazırlanan ve kızartma işlemlerinden geçerek hazırlanan ırok Mardin’de kesinlikle tadına bakılması gereken lezzetlerdendir. Soğan kebabı ise Mardin’e has olan lezzetlerden bir diğeridir. Yarım soğanlar ile hazırlanan kebapta soğanın içerisine salça suyu ve içerisinde kıyma bulunduran özel bir harç katılır ve gerekli işlemler uygulanır. Sonrasında ise ortaya mükemmel bir lezzet çıkmaktadır.

Yapmadan Dönme!

» Mardin Müzesi'ni gezmeden,
» Mardin sokaklarını dolaşmadan,
» Deyrulzafaran manastırlarını görmeden, DÖNME!

Mardin Nerede, Nasıl Gidilir?

Mardin; İstanbul'a 1451 km, Ankara'ya 988 km ve İzmir'e 1430 km uzaklıkta. Hava yolu ile ulaşmak isteyenler için Mardin'e uçak seferleri de yapılıyor.