Şanlıurfa gezilecek yerler nelerdir sorusunun yanıtı, buraya seyahat etmeyi düşünen gezginler tarafından merakla araştırılan konular arasında yer almaya başladı. Gezipedia olarak sizler için Urfa'da gezilecek yerler listesini madde madde sıraladık; ama öncesinde Güneydoğu Anadolu'nun bu eşsiz şehri hakkında kısa bir bilgi verelim:


Tarihin her döneminde kutsal bir kent olarak kabul edilen Şanlıurfa, binlerce yıllık geçmişini ve kendine özgü kültürünü günümüze taşımayı başarabilmiş. GAP Projesi suya hasret toprakları suyla buluştururken, kentin çehresi de hızla değişmeye başlamış. Tarıma dayalı sanayi hızla gelişirken, üniversite de kentin sosyal dokusunu hissedilir biçimde değiştirmiş. Kuşkusuz Urfa'nın suyla ilgisi GAP projesiyle başlamıyor, kentin eski adları olan Urhoy ve Edessa da suyla ilgili anlamlar taşıyor, bu yüzden adını bol su kaynaklarından aldığı anlaşılıyor.


Şanlıurfa hakkında kısa bir özet bilgiden sonra web ortamındaki En geniş kapsamlı Şanlıurfa gezilecek yerler listemize göz atalım.

Dünyanın En Eski Heykeli

İnsanlık tarihinin bilinen en eski heykeli 1995 yılında Balıklı Göl yakınlarında Yeniyol mevkinde bulunmuş. 11 bin yıllık olduğu ve Neolitik Çağ’da kutsal yaratık olduğu sanılan bir erkeğe ait heykel, Urfa'nın Dünyanın en eski dini merkezlerinden biri olduğunu da kanıtlamış. Urfa Adamı ismi ile anılan eser Şanlıurfa Arkeoloji Müzesinde sergilenmektedir.

Dünyanın En Eski Tapınağı

Şanlıurfa’nın 15 km kuzeydoğusundaki Örencik köyü yakınlarındaki Göbeklitepe’de yapılan kazılarda da MÖ 10000’li yıllara tarihlenen dünyanın en eski tapınağı ortaya çıkarılmış. Bu gizemli dağ tapınağın da bazılarının ağırlığı beş tonu bulan ve üzerinde çeşitli hayvan kabartmaları bulunan 44 dikili taş bulunuyor.

Adem, İbrahim, Yakup, Eyyüp, Elyasa, Şuayip, Davut, Musa, Harun ve Lut peygamberlerin burada yaşaması nedeniyle “Peygamberler Kenti” olarak adlandırılan Urfa, üç semavi din tarafından da kutsal kabul ediliyor, bu özelliği taşıyan dünyadaki birkaç kentten biri.

Urfa'nın Çarşı ve Pazarları

Urfa’da gezilecek görülecek çok yer var. Bakırcılar Çarşısı, Kazzaz Pazarı, Sipahi Pazarı, Sarraç Pazarı, Neccar Pazarı gibi otantik çarşıları sihirli bir dünya gibi. Burada keçecilik, kürkçülük ve kazazlık gibi birçok el sanatı varlığını sürdürüyor.

Sipahi Pazarı

Şanlıurfa’da görülmesi gereken yerler arasında Sipahi Pazarı önemli bir yerde bulunmaktadır. Balıklıgöl platosunda yer alan, kilimciler ve halıcılar çarşısı olarak da bilenen Sipahi Pazarını mutlaka görmelisiniz. Burada 30 kadar taş dükkan bulunmaktadır. Dükkanlar nahit taşından yapılmıştır. Yazın serin kışın sıcak olur. Hakiki deri yelek, el işi kilim, el işi halı, şark köşesi gibi eşyalar satılmaktadır.

Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi

Geleneksel Urfa evleriyle, zengin eserlerle dolu Urfa Müzesini de görmek gerekli. 73 binden fazla arkeolojik parçalar bu müzede sergilenmektedir. Bölgenin tarihinde yolculuğa çıkmak isterseniz müze sizleri bekliyor. Urfalıların en büyük “merak”ı ise güvercin. Yediden yetmişe herkes güvercin sevdalısı. Urfa evlerinin geniş avlularının bir köşesi güvercinlere ayrılıyor.

Şanlıurfa Kalesi

Şanlıurfa’da gezilecek yerler için önerilere dikkat ederek oldukça gizemli ve mistik bir şehirde keyifli yolculuk yapabilirsiniz. Peygamberler şehri olarak da bilinen Şanlıurfa’da gezilmesi gereken yerlerden biri Şanlıurfa Kalesi’dir. 812 yılında inşa edildiği düşünülmektedir. Kale Sarp kayalıklar üzerine kuruludur.

Kızlar Sarayı 

Viranşehir ilçesine bağlı olan Binekli köyünde bulunan Kızlar Sarayı, tarihi önemi pek anlaşılamadığından dolayı günümüzde ahır ve depo olarak kullanılmaktadır. Kaya yapıya sahip yer, Urfa'da görülmesi gereken önemli eserlerden birisidir.

Balıklı Göl

Urfa Kalesi’nin eteklerindeki Balıklı Göl, kentin hem merkezi hem simgesi. Kentin tarihi yapılarının büyük bölümü; çarşıları, camileri ve konakları gölün çevresine dizilmiş. Balıklı Göl birbirine kanallarla bağlı iki havuzdan oluşuyor. Havuzlardan büyük olanına Halil-ür Rahman gölü, küçük olanına da Ayn-ı Zeliha Gölü deniyor. Gölün kuzeyinde Rızvaniye Camisi, güneybatı köşesinde de Halil-ür Rahman camileri yer alıyor.

• Balıklı Göl Hikayesi

Balıklı Göl’ün söylencesi kısaca şöyle: Hz. İbrahim putları parçaladığı için hükümdar Nemrut tarafından Şanlıurfa kalesinden mancınıkla burada yakılan ateşin İçine atılmış. Ateş birden suya, odunlara da balığa dönüşmüş. Bu yüzden gölde yaşayan balıklar kutsal kabul ediliyor ve Müslümanlarca asla yenilmiyor. Hz. İbrahim’in ateşe düştüğü yerde oluşan göle “Halil-ür Rahman Gölü” deniyor. Nemrut’un evlatlığı Zeliha, Hz. İbrahim’i affetmesi için babalığı Nemrut'a yalvarmış. Hz. İbrahim’in ateşe düştüğünü görünce Zeliha da onun peşinden kendini ateşe atmış. Zeliha'nın düştüğü yerde oluşan göle de “Ayn-ı Zeliha Gölü” deniyor.

Şanlıurfa Mağaraları

Mağaralar şanlıurfada gezilecek yerler arasında bulunuyor. Yücelen Mağaraları, Bazda Mağaraları, Akese Mağaraları gibi eşsiz yerleri mutlaka görmelisiniz. Yücelen Mağaraları, daire biçimde bölmelerden oluşuyor. Gizli ibadet mekanları olarak bilinmektedir. Bazda Mağaraları tarihi taş ocakları özelliği taşımaktadır. Görülmeye değer özelliklere sahip bölgeyi gezmelisiniz. Mağaraların içinde meydan, tünel ve galeriler bulunuyor.

Hz. İbrahim’in Doğduğu Mağara

Gölün kuzeyinde iki mağara var. Mevlid-i Halil Camisi’nin avlusunun güneyindeki mağaranın İbrahim peygamberin doğduğu ve büyüdüğü yer olduğu kabul ediliyor. Mağaranın içindeki su zemzemden sonra en kutsal su olarak kabul ediliyor ve birçok hastalığa iyi geldiğine inanılıyor. Söylenceye Kral Nemrut, bir gece rüyasında tahtının yıkıldığını ve saltanatının sona erdiğini görmüş, sabah olduğunda rüyasında gördüklerini müneccimlerine anlatmış. Müneccimler Nemrut’un rüyasını “bu yıl doğacak bir çocuk senin saltanatına son verecek” diye yorumlamışlar. Bunun üzerine Nemrut, o yıl doğacak erkek çocukların tamamının öldürülmesini emretmiş. Çocuğunun öldürülmesinden korkan Zeliha, bu mağaraya gizlenerek İbrahim peygamberi doğurmuş ve 7 yaşına kadar bu mağarada saklanarak ölümden kurtulmuşlar.

Eyyubiye semtinde de Eyyüp peygamberin makamı var. Eyyüp peygamberin hastalık çektiği mağara ve şifa bulduğuna inanılan kuyu kutsal kabul ediliyor. (Mezarı Viranşehir’in Eyüp Nebi köyündedir.)

Urfa’nın Tarihi Camileri

Kentin en önemli tarihi yapılarının başında Ulu Cami geliyor. Kırmızı mermer sütunları nedeniyle Kızıl Kilise olarak adlandırılan yapı Urfa’nın Müslümanlarca fethinden sonra camiye çevrilmiş. Eski kiliseden günümüze minare ve saat kulesi olarak kullanılan sekizgen gövdeli çan kulesiyle, avlu duvarları, camide kullanılan bazı sütunlar ulaşmış. Kentte birçok tarihi cami var, bunlardan Eski Ömeriye Camisi, Nimetullah Camisi (Ak Cami), Kadıoğlu Camisi, Haşan Paşa Camisi ve Yusuf Paşa Camisi görülmeye değer.

Şanlıurfa Kiliseleri

Mor Circis Süryani Kilisesi ise Circis Peygamber Camisi olarak işlevini sürdürüyor. Anadolu'nun en büyük Ermeni kiliselerinden biri olan Selahattin Eyyubi Camisi ise 1993 yılında camiye çevrilmiş. Mor Petrus ve Pavlus Süryani Kilisesi ise Reji (tütün işletmesi) Kilisesi olarak biliniyor. Restore edilen kilise Kültür Merkezi olarak kullanılıyor.

On İki Havariler Ermeni Protestan Kilisesi

Hristiyan inanışına göre, Urfa Osrhoene Kralı Ukomo (siyah) lakaplı 5. Abgar (MS 4- 50), İsa’ya inanan ilk devlet adamıdır. Bu nedenle Hristiyanlığın daha Hz. İsa hayattayken Urfa ve çevresinde yayıldığı kabul ediliyor. Cüzzam hastası olan Abgar, mucizeler yarattığını duyduğu Hz. İsa’yı bir mektup yazarak Urfa’ya davet etmiş. Hz. İsa bu mektuba bir yanıt yazarak hastalığını iyileştirmek için havarilerinden birini göndereceğini söylemiş ve Havarisi Adday kralı iyileştirmiş. Günümüzde Urfa’da yaşayan Hristiyan kalmamış ve kentteki kiliselerden üçü camiye çevrilmiş. Bunlardan ilki Fırfırlı Cami olarak bilinen On İki Havariler Ermeni Protestan Kilisesi.

Deyr-i Yakup Süryani Manastırı

Eyyüp Peygamber Makamının 4 km batısında da Deyr-i Yakup Süryani Manastırının kalıntıları yer alıyor.

Tektek Dağları Milli Parkı

Tektek Dağları Milli Parkı birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. 1516’te Osmanlı’ya katılan Tektek Dağları Eyyubiler, Memlükler, Timur Devleri, Dulkadiroğulları, Safeviler ve Türkmen aşiretlerinin himayesinde bulunmuştur. Birçok tarihi kalıntı bulunan bölgeyi mutlaka görmelisiniz.

Harran Evleri

Görülmesi gereken diğer yerlerden olan Harran Evleri oldukça farklı bir mimariye sahiptir. Bindirme tekniğiyle yapılmış olan külah kubbeleri olan evler yerli ve yabancı turistlerinden yoğun ilgisini görüyor. Bu evler 1979 yılında sit alanı ilan edilmiştir. Harran Ovası eşsiz coğrafyası ve tarihi değerleriyle oldukça önemli bir yere sahiptir. Bölgenin ismi tam 4000 yıldır değişmemiştir. Hz. İbrahim kenti olarak anılan bölge önemli ticaret yollarının kesiştiği bir noktadır. Mezopotamya izleri için mutlaka gezip görmelisiniz.

Halfeti Antik Kenti

Fırat Nehri muhteşem bir coğrafya gezintisi yapmak isteyen ziyaretçilerini bekliyor. Ayrıca Halfeti Antik Kenti M.Ö. 855 yılından beri yaşam alanıdır. Siyah gülün yetiştiği tek yer olan Halfeti birçok medeniyetin izlerini taşımaktadır.

Urfa'da Ne Yenir?

Şanlıurfa’nın neyi meşhur diyorsanız tarihle doğanın iç içe olduğu Şanlıurfa’nın yemeklerine bakabilirsiniz. Çiğköftesi ile meşhur olan Şanlıurfa’da dilediğiniz kadar çiğköfte yiyebilirsiniz. Urfa kebabı da oldukça meşhurdur. Şanlıurfa’ya yolunuz düşerse mutlaka kebabını tatmalısınız. Tike kebabı, tepsi kebabı, kıyma kebabı, soğanlı kebabın tadına bayılacaksınız. Şehrin gelenekselleşmiş eğlence türlerinin başında meşhur olan Urfa sıra geceleri bulunmaktadır. Genelde erkekler tarafından yapılan bu sıra gecelerinde uzun hava gibi pek çok yöresel türkülerle eğlenceli vakitler geçirilir. Ayrıca sıra gecelerinde çiğköfte yoğurmak geleneklerden biridir.

• Urfa İsotu

Urfa yemeklerinin vazgeçilmez malzemesi isot. Hemen hemen her Urfalı aile yılda 200-300 kilo kırmızı taze biberi ayıklayıp kurutup döverek kuru isot haline getiriyor. Kuru isot, Urfa sofralarının baş tacı olan Çiğ Köftenin yanı sıra lahmacunda ve diğer yemeklerde bolca kullanılıyor. Şişe dizilmiş et, patlıcan, domates ve bol isotla yapılan ünlü kebabı, Lebeni Çorbası, Bostana Salatası, Şıllık Tatlısı ve Mırra Kahvesi de Urfa'ya özgü lezzetlerden.

Şanlıurfa’ya gitmeyi düşünüyorsanız Balıklı Göl’ü ziyaret etmeyi unutmamalısınız. Şehrin simgesi olan Balıklı Göl Hz. İbrahim ve Kral Nemrut ile ilgili efsaneye sahiptir. Doğal güzelliklere sahip gölü birçok kişi ziyaret etmektedir. Şanlıurfa’nın en ünlü noktalarından biri de Harran Ovası’dır. Ova il merkezine 44 kilometrelik mesafededir. Tarihi değerleri ve verimli toprakları sayesinde korunmaya devam edilmektedir. Tarihi ve kültürel bir gezi planı yapıyorsanız Şanlıurfa’nın büyüleyici yerlerini gezip görmelisiniz.

Yapmadan Dönme!

» Balıklı Göl’ü ve çevresini gezmeden,
» Tarihi çarşılarında dolaşmadan,
» Eyyüp Peygamberin makamını görüp, öyküsünü öğrenmeden
» Mırra kahvesi içmeden,
» İsot almadan, DÖNME!

Urfa Nerede, Nasıl Gidilir?

Urfa İstanbul’a 1263 km, Ankara'ya 810 km ve İzmir'e 1243 km uzaklıkta. Otobüs yolculuğu saatlerce sürüyor. En mantıklısı uçakla gitmek. İstanbul ve Ankara'dan Urfa'ya uçak seferleri düzenleniyor.