Batman gezilecek yerler nelerdir sorusunun yanıtı, Batman'a seyahat etmeyi düşünen gezginler tarafından ilgi ile araştırılan konular arasında yer almaya başladı. Gezipedia olarak sizler için Batmanda gezilecek yerler listesini madde madde sıraladık; ama öncesinde Güneydoğu Anadolunun bu şirin kenti hakkında kısa bir bilgi verelim:


Çok değil 60-70 yıl öncesine kadar küçük bir köy olan Batman, Raman Dağı’nda petrol bulunmasından sonra hızla gelişmiş, Güneydoğu’nun büyük kentlerinden biri olmuş. Batman'ın içinde görülecek yerlere makale devamında değineceğim, ancak Sason ve Hasankeyf ilçelerini mutlaka görmek gerekir.

Özellikle Hasankeyf turistik açıdan gezilmesi gereken çok önemli bir antik merkezdir. Hasankeyf'in ne zaman kurulduğu tam olarak bilinememektedir. Şehrin jeopolitik yapısı çok eski bir yerleşim merkezi olduğu ihtimalini kuvvetlendirmektedir. Bugün bile zaman zaman bazıları mesken olarak kullanılan çok sayıdaki mağaralar, insanların çok eski çağlarda burada yerleştiklerini göstermektedir.

Batman Tarihi

Mevcut bilgilere göre, Hasankeyf kalesinin kurulması, MS. 4'üncü yüzyıla rastlamaktadır. Bu yüzyıl ortalarında, Diyarbakır çevresini ele geçiren Bizans İmparatoru Konstantinos, bölgeyi korumak amacıyla iki sınır kalesi inşa ettirmiştir. Bu iki kaleden birisi Hasankeyf Kalesidir. Kale, Sasanilere karşı siyasi bir önem kazanınca, daha sağlam bir şekilde yeniden tahkim edilmiştir.

Hasankeyf, MS. 639 yılında Emeviler tarafından fethedilmiştir. Bu tarihten sonra; Abbasiler, Hamdaniler, Mervaniler, Artuklular, Eyyubiler ye Osmanlılar hakimiyet kurmuşlardır. Hasankeyf en parlak dönemini Artuklular döneminde yaşamıştır. Merkezde bu dönemden kalan pek çok tarihi eser mevcuttur.

Batman'da Gezilmesi Gereken Yerler;

Batman Türkiye'nin seksen bir ilinden birisi olup güneydoğu Anadolu bölgesinde yer alan bir ildir. Bulunduğu konum itibariyle birçok medeniyete ev sahipliği yapmış ve medeniyetler arası kavşak olabilecek nitelikte bir şehirdir. Tarihi ve doğal birçok dokusuna ek olarak bu iki ögeyi bir araya getiren medeniyetler sayesinde Batman gezilecek yerler oldukça fazladır.

Bu sayede bir günlük sıkıcı bir gezi yerine uzun bir süreye sığacak bir gezi planı yapabilme imkanı vardır. Altı ilçesinin her birinde ayrı ayrı başka bir detayı bulunmaktadır. Medler ile başlayan tarih serüveni Osmanlı ve daha birçok medeniyetin hakimiyetinin altına girmiştir. Tüm bu medeniyetlerin her biri kendinden bir iz bırakarak Batmanda gezilecek yerler sayısını arttırmıştır.

Yakın zamanda gezi planı yapmak ve değişik bir deneyim kazanmak isteyen kimseler için yurt içinde farklı dokusuyla dikkat çekebilecek bir şehir olan Batman'a yapılacak güzel bir gezi günü güzelleştirebilecektir. Yılın hangi mevsiminde gidildiğinin önemi olmaksızın Batman tüm ihtişamıyla şehrin içerisinde sınırsız bir gezi sunacaktır.

Hasankeyf

Batman’da görülmesi gereken yerler denilince akla en başta şehirle bütünleşmiş bir yer olan Hasankeyf gelir. Tarihi Hasankeyf Dicle nehri kıyısında yer almaktadır. Ancak yapılışının ve tam olarak ne zaman yapıldığının hakkında çok geniş bilgiler de bulunmamaktadır. Buna rağmen kim yapmışsa oldukça sağlam ve güzel bir yapı yapmasının sayesinde halen rağbet görmektedir. İnsanlığın yerleşik hayata geçmesiyle birlikte mağaraların kullanımının söz konusu olduğu bir zamandır. Bu dönemde Hasankeyf mağaraları zamanın insanları tarafından oldukça kullanılmıştır.

Malabadi Köprüsü

Diğer bir yapı olan Malabadi Köprüsü Silvan ilçesinde yer alan Artuklu dönemi eserlerindendir. İlçenin simgesi halini almış bir köprüdür.

Memikan Köprüsü

Yapıldığı tarih tam bilinmeyen köprünün 6. yüzyılda Müslümanlar bölgeye hakim olunca inşa edildiği düşünülüyor. Batman şehrinin Beşiri ilçesine bağlı olan Garzan Ovası üzerindeki ticari ilişkileri sağlayan köprü, İpek Yolu üzerinde yer alır. İlk Çağdan itibaren işlek bir kervan yolu olan köprü, Kuzey Mezopotamya ulaşımının yapılması ve beyliklerin ticari ilişkilerinde önemli bir yere sahiptir. Ayrıca köprü uzun yıllar hizmet vermiştir.

On Kemerli DDY Köprüsü

Köprünün yapımı 194 4 yılında tamamlanmıştır. Köprü Devlet Demir Yollarını şehre ulaştırma görevini üstlenir. Şehir merkezine 7 km uzaklıkta yer alan Batman Çayı üzerinde yapılmıştır. On kemeri olan köprüden tren geçişine ek olarak insan ve hayvan geçişleri de sağlanır. Köprünün diğer özelliği İkinci Dünya Savaşı sürerken 1939 ile 1944 yılları arasında yapılmasıdır. Savaşa katılmayan Türkiye Cumhuriyeti bu yılları ülkenin kalkınması ve imarı için hizmet vermiştir.

Hızır Bey Camii

Batman şehrinin Kozluk ilçe merkezinde bulunur. Ayrıca ilçedeki en büyük camidir. Miladi takvime göre 1512 yılında Sason ve Kozluk Beyi Ebubekir Roşkin oğlu Hızır Bey tarafından yaptırıldığı kitabesi üzerinde yazılıdır.

İbrahim Bey Camii

Batman şehrinin Kozluk ilçesinde yer alır. Giriş kapısındaki kitabe 1705 yılında Garzan Aşiretine mensup Murtaza Bey oğlu İbrahim Bey tarafından yapıldığını gösterir. Minaresi beş kenar bir kaide üzerine yapılmıştır. Minare çift yolludur. Yollardan biri 100 öteki ise 99 basamağa sahiptir. Cami kitabesi günümüze kadar varlığını korumuştur. Cami günümüze kadar varlığını sürdürebilmiştir.

Mor Kiryakus Manastırı

İlk Çağda Dicle Nehrinden Suriye’ye kadar ulan yönetim Hasankeyf'te bulunan Piskoposluğa bağlıydı. Bu bölge Turabidin olarak adlandırılıyordu.Bu manastır Süryani Hristiyanları tarafından kutsal kabul ediliyordu. Bölgedeki 80 civarı manastır içinde önemlileri arasındaydı. Manastırdaki ana kapının üstünde Süryani dilinde yazılan iki taş kitabe yer alır. İlk kitabede Halepli Salibo isminde birinden bahseder. Süryanilerin manastırlarındaki kitabelerinde İncil’den insanlara verilen mesajları paylaşması sebebiyle kitabelerde yapılış tarihine dair bir bilgi yer almaz.

Mor Aho Manastırı

İlk Çağ’da Süryaniler tarafından hakimiyet altında bulunan Hasankeyf döneminde inşa edildiği tahmin edilir. Batman’da bulunan Üç Yol köyünün 2 km kuzeyinde yapılmıştır. Halk arasında manastırın ismi Mahar Kilisesi anlamında kullanılan Deyr Mahar olarak bilinir. Manastır Dicle Nehri’nden 150 metre yüksekliği ile bölgeye hakim bir yerdedir. Manastırın yapım tarihi hakkında net bir bilgi yoktur. Cemaat bu bölgeyi terk edince manastır da kendi haline bırakılmış ve doğa olayları sonucunda ağır tahribata uğramıştır. İnsan eliyle bir tahribat söz konusu değildir.

Pertükan Kalesi

Sason ilçesinin 4 km güneybatısında yer alan Tekevler köyü sınırları içindedir. Ancak kale şuan harap bir halde bulunur. Ulaşım kolaylığı sayesinde tarihi çağlarda sürekli çatışmalar yaşanmış ve kale el değiştirmiştir. Kale duvarlarının bazı bölgelerinde çökme ve büyük gedikler vardır. Bu durum da sık sık savaşlara maruz kaldığını ortaya koymaktadır.

Kandil Kalesi

Kozluk ilçesinin 6 km kuzeybatısında Bölükkonak köyü sınırlarındaki bir tepede yer alır. Doğudaki kalelerin tahkim amacıyla ve dış güçlerin Erzen bölgesi girişini önlemek amacıyla Bizans tarafından yapılan bir kaledir.

Rabat Kalesi

4. yüzyılın başında Erzen bölgesi paylaşımı konusunda Bizans ve Persler arasında bir savaş başlıyor. Bu dönemde savunma amacıyla ve karşı taarruzları durdurmak işçin Bizanslılar tarafından Batman, Sason ve Bitlis üçgeninde çok sayıda savunma amaçlı kale vardır. Rabat Kalesi de Yanıkkaya köyü sınırlarında bulunan bu kalelerden biridir.

Kozluk (Hezo) Kalesi

Hasankeyf, Siirt ve Silvan arasında yer alan Erzen bölgesinin önemli kalelerinden biridir. MS 416’da Pers Hanedanı için dini bir merkez olarak kurulmuştur. Ama zamanla İpek Yolu üzerindeki önemli ulaşım kontrol noktalarından biri haline gelmiştir. Uzun yıllar boyunca İranlılara bağlı kalmıştır. 5. yüzyılda Nasturi piskoposluğu merkeziyken Müslümanlar tarafından ele geçirilmiştir. Günümüzde harap durumdadır ve Kozluk ilçe merkezinin Kale Mahallesi sınırları içinde yer alır.

Hallan Çemi Höyüğü

Kozlu ilçesindeki Kaletepe köyü sınırlarında yer alır. Neolitik döneme aittir ve 10 bin yıllık tarihi vardır. İnsanlığın yerleşik hayata geçtiğinde ortaya çıkmıştır. Arkeolojik kalıntılar ilk defa insanların tarımla uğraştığı ve yabani tohum ekerek mercimek ve bezelye yetiştirdikleri ortaya çıkmıştır.

Seyyid Bilal Türbesi

Gerçüş ilçesindeki Vergili köyünde bulunur. Bölgenin inanç turizminin en hareketli noktasıdır. Ülke genelinde Seyyidler Köyü olarak bilinir. Çünkü Hz. Muhammed’in torunu Seyyit Bilal’e ev sahipliği yapmaktadır. Kitabede 1132 ile 1212 arasında yaşadığı belirtilen Seyyid Bilal hayatının büyük bölümünü Kerbela’da geçirmiştir. Daha sonra ömrünün önemli bölümünü burada geçirmiştir. Sultan Abdülhamit bu köyü vergiden muaf tutmuştur.

İmam Abdullah Zaviyesi

Hasankeyf Köprüsünde yer alan girişteki sol tepe üzerinde yer alır. Dicle Nehrine kuzeyden bakar. İmam Abdullah MS 638 yılında Hasankeyf Kalesini 600 yıllık Bizans kurtarmak için akın düzenleyen Halid Bin Velid yönetimindeki orduda komutan olarak görev yapmış ve Hasankeyf kuşatmasında şehit düşmüştür. İmam Abdullah, Hz. Muhammet’in amcasının oğlu Cafer Tayyar’ın oğludur. İmam Abdullah peygamber soyundan geldiği için türbesi saygı görmüştür. Günümüze kadar çok az tahribata uğramıştı

Zeynel Bey Kümbeti

Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan oğlu Zeynel Bey için yapılmıştır. Akkoyunlu devrinde Anadolu'daki anıt mezar geleneğinin ilk örneğidir. Kapısında yer alan kitabede Oltukbeli Savaşı sırasında şehit düşen Bahadır Han Hasan Bey’in oğlu Zeynel Bey için yapıldığından bahsedilir. Daire planlı mezar odası üstünde dıştan daire plan içten de sekizgen plan olarak yapılmıştır. Kendi türünde tek örnek olan yapı, üstündeki süsleme yazılar ve kitabesiyle dikkat çeker. Mimarı ise Abdurrahman oğlu Pir Hasan isimli bir kişidir.

Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ın oğlu Zeynel Bey için yapılmış olup Akkoyunlu Beyliği devrinden (1460-1487) kalma bir anıt mezardır. Anadolu'daki anıt mezar geleneğinin ilk örneği olan Zeynel Bey Kümbetinin kuzey kapısı üzerindeki kitabede “11 Ağustos 1473 yılındaki Otlukbeli Savaşında şehit düşen Bahadır Han Hasan Bey in oğlu Zeynel Bey için yapıldığı” anlatılır. Daire planlı mezar odasının üzerinde, dıştan daire plan içten de sekizgen plan devam edilerek esas gövde yapısı yükseltilmiştir. Tavanı kubbe şeklinde olup konik bir külahla örtülüdür. Gövde kısmını dıştan çevreleyen alt alta 3 sıra halindeki çinilerle yazılmış “ Allah-Muhammed-Ali” yazıları, kümbetin mimari yapısına ayrı bir estetik vermiştir. Kendi türünün tek örneği olan bu silindirik yapı, üzerindeki çini süsleme yazılar ve kitabesiyle dikkatleri üzerine çekmektedir. Mimari Abdurrahman oğlu Pir Hasan isimli bir zattır.

Batman'ın Meşhur Tatları ve Mekanları

Batman neyi meşhur? Öncelikle şehrin özellikle en bilinen yeri olan tarihi Hasankeyf’i demek mümkündür. Ancak bunun da yanında şehrin çok etnikli bir yapısının olması ve bu yapıyı oluşturan birçok devletin himayesine getirmesi bu gün oluşan bu yapı ve yapılar hakkında etkilidir. Bunların yanında da yemek kültüründen bahsetmek de mümkündür.

Yemek kültürü de diğer birçok şey gibi devletler sayesinde şekillenmiştir. Buğday ve yoğurdun muhteşem birlikteliğinden meydana gelmiş Ayran Çorbasından bahsetmek gerekir. Bu yemek yörede Meyir diye adlandırılmaktadır. Kuru dolmaların tadı bir ayrı güzeldir. Batman kuru dolmalarını da tatmadan gelenler kesinlikle pişman olacaktır. Bu sebeple önceden kurutulmuş sebzelerin dolmasını yemek gerekir.


Bir diğer lezzeti olan perde pilavından da bahsetmek mümkündür. Perde pilavı adını pilavın dış çevresinin özel hamur ile özenle sarılmasından ve sonra fırında pişirilmesinden oluşmaktadır. Bu değişik usullerin bir araya gelmesi ona ayrı bir tat katmıştır.

Kütülk denilen bir içli köfte türü de bulunmaktadır. Diğer bir lezzeti ise işkembeden yapılan dolma olan yöredeki adı Ur U Rovi’dir. Yöreye ait bu tatlar yıllardır süregelen bir gelenek sonucunda eskimeden insanların içerisinde hala popüler olan ve dışarıdan gelen turistler ile yoldan geçenlerin tattığında hoşuna giden lezzetlerdir.

Batman Nerede, Nasıl Gidilir?

Güneydoğu Anadolu Bölgesinin önemli kentlerinden olan Batman'a gelmek isteyen kişiler Batman nerede sorusunu çok fazla sormaktadır. Dicle nehrine dökülen ve bölgenin önemli akarsuları olan Garzan ve Batman Çayı arasındaki verimli topraklar, Batman Ovası’nı oluşturmaktadır. Kent, bu ovanın üzerinde yer alır. Ortalama yüksekliği 500 m civarında olup, etrafında Aydınlık, Raman ve Garzan Dağları vardır. Raman Dağı’ndan çıkan yüksek kalite petrol, kent ve ülke için büyük öneme sahiptir.

Konum itibariyle batı, doğu ve kuzeyden gelen yolların birleşim noktalarından birisinde yer alan kente, bundan dolayı farklı şekillerde gitmek mümkündür. İnsanlar kara, hava ve demir yolu ile bu özel kente gelebilir. Özel araçlar ve otobüslerle, Türkiye'nin hemen her yerinden buraya gelmek mümkündür. Kentten de gün için İstanbul, Ankara, Adana ve İzmir gibi kentlere otobüs seferleri yapılmaktadır.

Uçak yani havadan buraya gelmek isteyenler İstanbul, Ankara, İzmir ve Adana’dan direkt olarak buraya gelebilir. Diğer kentlerden ise aktarmalı olarak uçakla gelmek mümkündür. Ayrıca Haydarpaşa-Kurtalan demir yolu hattı, kent sınırları içerisinden geçmekte olup, bu hat üzerindeki kentlerden Batman il merkezine tren ile gelinebilir.