Çemberlitaş Mahallesi, İstanbul’un Fatih ilçesine bağlı mahallelerden biridir. Mahalleden geçen tramvay ile Çemberlitaş’a ulaşılabilir. Burada Osmanlı İmparatorluğu’ndan kalma pek çok tarihi yer bulunur. Ayrıca Roma İmparatorluğu döneminden kalan bazı değerli eserler de Çemberlitaş’ta görülebilir. Mahalle İstanbul’un en tarihi yerleşim noktalarından biridir. Önemli turistik noktalardan biri olan bölge Sultanahmet Meydanı’na da oldukça yakın bir konumdadır.

Dilerseniz makalemizin geri kalan kısmında tarihi ve turistik yerleri ile öne çıkan bu Çemberlitaş gezilecek yerler listesine bir göz atalım.

Basın Müzesi

Çemberlitaş, Divan Yolu üzerinde kurulu olan müze.

Eminönü, Çemberlitaş, Divanyolu Caddesi üzerinde bulunmaktadır. Maarif Nazırı Saffet Paşa tarafından 1865 yılında yeni klasik üslubunda yaptırılan bina, bir süre Darülfünun (İstanbul Üniversitesi) tarafından kullanılmıştır.


Bina 1984-1988 yıllarında onarıldıktan sonra müze olarak düzenlenerek, 9 Mayıs 1988 tarihinde ziyarete açılmıştır. Müzede, basım teknolojisinin tarihini ortaya koyan baskı makineleri ve aletleriyle bu teknolojilerle üretilmiş eserler sergilenmektedir. Bunlar arasında özellikle, Osmanlı’nın ilk matbaasının maketi ve Osmanlı'daki ilk gazeteler, belgeler görülmeye değerdir. Basın Müzesi, pazar günleri dışında her gün 10.00-18.00 saatleri arasında ziyaret edilebilmektedir.

Basın Müzesi, Türkiye'nin tek, dünyanın ise dördüncü basın müzesidir.

Çemberlitaş Sütunu

İstanbul Çemberlitaş, Divan Yolu üzerinde, Çemberlitaş tramvay istasyonunun karşısında bulunan Roma dönemi sütunudur.

Çemberlitaş, Divanyoiu Caddesi üzerinde bulunmaktadır. Çemberlitaş Sütunu, Konstantinopolis’in kurucusu Constantinus (324-337) tarafından İstanbul’a getirilmiştir. Roma Apollon Tapınağı’nda bulunan bu sütun, Roma İmparatorluğu’nun yeni merkezi Konstantinopolis’in kurulması adına, yine Constantinus'un inşa ettirdiği Forum Constantinus'a (Constantinus Meydanı) dikilmiştir. Üzerinde Apollon Heykeli’nin bulunduğu sütunun İstanbul'a getirilmesinden sonra, Constantinus bu heykeli söktürmüş ve yerine kendisinin tunçtan heykelini yerleştirmiştir.

Sonraları sütunun tepesine başka imparatorların da heykelleri dikilmiştir. Bu heykellerden sonuncusunun yıldırım düşmesi sonucu parçalanması üzerine, yerine Korinthos üslubunda bir başlık, üzerine de mermer bir haç dikilmiştir. Osmanlılar döneminde ise bu haç sökülmüştür. 17. yüzyılda çıkan bir yangında hasar gören sütunun yıkılmaması için, sütun madeni çemberlerle sağlamlaştırılmıştır. Kaidesinin çevresi de duvarla örülmüştür. Bundan sonra sütun Çemberlitaş Sütunu adıyla anılmıştır.

Çemberlitaş Sütunu aslında dokuz silindir bloktan oluşmaktadır. Fakat üç sütunun bu sonradan örülen duvar altında kalması nedeniyle, günümüzde ancak altı blok dışarıdan görülebilmektedir.

Atik Ali Paşa Külliyesi ve Camisi

Fatih Çemberlitaş, Divan Yolu üzerinde bulunan Sadrazam Atik Ali Paşa tarafından yaptırılmış olan külliye.

Sultan II. Bayezid döneminde (1481-1512) Sadrazam Atik Ali Paşa tarafından yatırılan külliye (1496-1497), cami, medrese, sıbyan mektebi, imaret, türbe, tekke, çeşme ve han bölümlerinden oluşmaktadır. Osmanlı yapılarının en eskilerinden biri olan külliyeden günümüze, imaret, han ve tekke bölümleri ulaşamamıştır. Bursa üslubundan klasik üsluba geçişin önemli örneklerinden olan yapı, bütünüyle kesme köfeki taşından yapılmıştır. Sedefçiler Camisi adıyla da anılan Atik Ali Paşa Camisi'nin dört fil ayağına oturan kubbesinin yüksekliği 24 metre, çapı ise 12,5 metredir. Ana kubbe mihrap tarafındaki büyük bir yarım kubbeyle ve ana kubbenin her iki yanında bulunan ikişer kubbeyle desteklenmiştir. Son cemaat yeri 5 kubbeli bir yapıdır. Caminin tek şerefeli bir minaresi vardır.

Çemberlitaş Hamamı

Çemberlitaş, Divan Yolu üzerinde bulunan hamam.

1584 yılında Sultan II. Selim'in (1566-1574) karısı ve Sultan III. Murad'ın (1574-1595) annesi Nurbanu Sultan tarafından Üsküdar’da bulunan Atik Valide Külliyesi ve Camisi'ne gelir getirmesi amacıyla, Mimar Sinan’a yaptırılmıştır. Sinan’ın son dönem eserleri arasında sayılan bu hamamı, Mimar Sinan Osmanlı hamam mimarisinden farklı bir tarzda yapmıştır. Kadınlar ve erkekler bölümü bulunan hamamın kadınlar bölümünün bir kısmı, Sultan Abdülaziz döneminde (1861-1876) Divanyolu Caddesi’nin genişletme çalışması (1868) sırasında yıkılmıştır. Hamamın kadınlar ve erkekler bölümleri günümüzde de hizmet vermektedir.

Nuruosmaniye Külliyesi ve Camisi

Çemberlitaş Sütunu’nun kuzeybatısında, Kapalıçarşı’nın Nuruosmaniye Kapısı’nın karşısında bulunmaktadır.

Hasan Canzade Şeyhülislam Hoca Sadettin Efendi’nin eşi Fatma Hatun’un zamanla harap olmuş mescidi yerine, 1748 yılında Sultan I. Mahmud (1730-1754) tarafından yapımı başlatılan külliye, kardeşi Sultan III. Osman (1754-1757) tarafından 1755 yılında tamamlanmıştır. Bunun üzerine yapı Osman’ın nuru anlamına gelen Nuruosmaniye adını almıştır. Külliye, cami, medrese, kütüphane, imaret ve sebil bölümleriyle çevredeki birkaç dükkandan oluşmaktadır. Osmanlı dönemi barok üslubunun ilk büyük yapısı olan Nuruosmaniye Camisi’nin mimarı Simon Kalfa, bina emini ise Ali Ağa’dır. Fakat bazı kaynaklar mimarın Mustafa Ağa olduğunu belirtmektedir. Mimari bakımdan önemli bir yere sahip olan caminin, çapı 25,75 metre olan ve eteğinde 32 pencere bulunan bir kubbesi vardır. Bu kubbe 4 kemer üzerine oturtulmuştur. Dışa çıkıntılı olan mihrap küçük bir yarım kubbeyle örtülmüştür.


Camide 5 sıra halinde toplam 174 pencere bulunmaktadır. Merdivenlerden çıkılarak varılan giriş kapısının üzerindeki kitabeyi Hattat Fahrettin Yahya, pencerelerin üzerinde bulunan renkli taşlardaki hadisleri de Hattat Bursalı Müzehhip Ali Efendi yazmıştır. Caminin barok üslubunda iki şerefeli iki minaresi bulunmaktadır. Kesme taştan yapılmış, içinde değerli yazma eserlerin bulunduğu kütüphanenin sağında Sultan III. Osman'ın annesi Şehsuvar Sultan’a ait olan bir türbe bulunmaktadır. Medrese ve imaret Kapalı Çarşı tarafındaki avlu girişinin sağında, caminin de kuzeyinde yer almaktadır.

Osmanlı Camisi’nin minarelerinde kurşun yerine taş alemler kullanılmıştır.

Çemberlitaş Nerede, Nasıl Gidilir?

İstanbul Avrupa Yakasındaki Fatih ilçesine bağlı olan Çemberlitaş Mahallesi, tarihi yarım ada olarak ta bilinen merkezi bir noktada bulunduğu için İstanbul’un her yerinden tramvay ve otobüs hatları kullanılarak ulaşımı mümkündür.

Kendi araçları ile Çemberlitaş’a gelmek isteyenler için ise; mobil cihazlarınızdaki navigasyon uygulamaları ile aşağıdaki haritayı kullanarak ulaşa bilinir.