Midyat, Eski Midyat ve Estel adındaki iki ayrı yerleşimden oluşuyor. Eski Midyat’ta Süryani, Ezidi, Kürt ve Ermeniler yaşarken, 3 km uzağındaki Estel’de resmi binalar var ve yalnızca Müslümanlar yaşıyor. 1930 yılında iki yerleşim birleştirilmiş, ilçe Estel’e doğru gelişmiş. Bu sayede Eski Midyat özgün mimari dokusunu büyük ölçüde korumuş, burada ibadete açık 7 kilise ve 1 manastırla her biri ayrı güzellikte taş konaklar var.

1478 yılından bu yana Tur Abdin Süryani Metropolitliğine ev sahipliği yapan Midyat, Tur Abdin Bölgesinin de merkezi kabul ediliyor. Tur Abdin metropoliti çoğunlukla Mor Gabriel Manastırında yaşıyor, ancak bayramlarda ve resmi günlerde Midyat’a geliyor. Midyat’taki Mort Şmuni Süryani Ortodoks Kilisesi Tur Abdin Süryani Ortodoks Metropolitliği’nin Katedrali olarak kabul ediliyor.

Telkari İşlemeciliği

Eski Midyat’ta ard arda dizilmiş 25 kadar küçük atölyede, hünerli telkari ustalarınca işlenen gümüşten yüzük, gerdanlık, kemer ve çay kaşığı gibi hediyelik eşyalar üretilerek satılıyor.

Süryani Şarabı

Midyat ve çevresindeki köylerin çoğunda Süryaniler yaşıyordu, ancak son 20-30 yılda Süryanilerin büyük çoğunluğu Avrupa’ya göç etti, birçok köy tamamen boşalmış. Son yıllarda bazı Süryaniler evlerini ve kiliselerini onararak geri dönmeye başlamış. Hatta ünlü Süryani şarabını üretecek bir fabrika bile kurulmuş.

Meryem Ana Kilisesi

Midyat’ın köylerinde onlarca kilise ve manastır var. Ama özellikle Anıtlı (Hah) köyündeki Meryem Ana Kilisesi görenleri kendisine hayran bırakıyor.

Mor Hadşabo Kilisesi

Bir başka güzel kilise Gülgöze (Aynvert) köyünde, kuleleriyle kaleyi andıran Mor Hadşabo Kilisesi köyün en yüksek noktasına inşa edilmiş.

Mor Stefanos Kilisesi

Güngören (Keferbe) köyündeki Mor Stefanos Kilisesi de yörenin görülmeye değer yapılarından.

Mor Gabriel Manastırı

Midyat’a 18 km uzaklıktaki Yayvantepe (Kartmin) köyü yakınlarında Mor Gabriel (Deyrul Umur) Manastırı yer alıyor. Mor Gabriel Manastırı’nın, Savurlu Mor Şemuil ve öğrencisi Kartminli Mor Şemun tarafından 397 yılında kurulduğu kabul ediliyor. 1997 yılında kuruluşunun 1600. yılını kutlayan manastır yüksek duvarları nedeniyle uzaktan bir kaleyi andırıyor.

Manastır yapılan bir iç avlunun çevresinde toplanmış. İç avlunun çevresinde Anastasios Kilisesi, Theodora’nın Kubbesi, Beth Kadişe ve Meryem Ana Kilisesi gibi son derece etkileyici yapılar sıralanıyor. Bunların etrafında da misafirhane, yatakhane, mutfak gibi birimler yer alıyor.

Günümüzde Mor Gabriel Manastırı’nda Tur Abdin Metropoliti, rahip, rahibe ve öğrencilerle manastırın idari işleriyle ilgilenen üç aileden oluşan yaklaşık 80 kişi yaşıyor. Manastırın temizlik, çamaşır, yemek gibi hizmetlerini rahibeler yapıyor. Manastırda yaşamını sürdüren 30 civarında çocuk, bir yandan Midyat’taki devlet okullarına devam ediyor, diğer yandan da dini eğitim alıyor. Bence dünya gözüyle görülmesi gereken yerlerin başında yer alıyor.

Yapmadan Dönme!
» Midyat'ın sokaklarını dolaşmadan,
» Mor Gabriel manastırlarını görmeden,
» Süryani şarabının tadına bakmadan,
» Telkari işi almadan, DÖNME!

Midyat’ın Yöresel Yemekleri

Mardin mutfağı kültürü gibi çok zengin. Yöreye has baharatlar kullanılarak yapılan yemekler arasında Lebeniye, Sembusek (Şam Böreği), Irok (içli köfte), Kibbeh (işkembe Dolması), Kitel Raha, Kaburga Dolması ve Maklube başta geliyor. Mardin'in imlebbeys denilen badem şekeri de ünlü.

Midyat Nerede, Nasıl Gidilir?

Mardin; İstanbul'a 1451 km, Ankara'ya 988 km ve İzmir'e 1430 km uzaklıkta. Mardin'e uçak seferleri de yapılıyor. Mardin-Midyat arası ise 55 km.