Seyitgazi’de Cüneyt Arkın filmlerinden aşina olduğumuz ve Bizans'ın kabusu olmuş bir halk kahramanın mezarı bulunuyor. Bu mezar zaman içinde Alevi-Bektaşilerin en önemli ziyaret yerlerinden biri haline dönüşmüş.

Seyitgazi'de Gezilecek Yerler

Antik dönemde Nakoleia olarak adlandırılan ilçeye Seyyid Battal Gazi'nin mezarı keşfedildikten sonra Seyitgazi denilmiş. Çevrede bulunan tarihi eserler ise Hükmet Konağının bahçesinde sergileniyor. İlçe merkezindeki en önemli tarihi yapı ise şimdi Bor ve Etnografya Müzesi olarak kullanılan Selçuklu hamamı. Hamamın külliyeyle aynı dönemde inşa edildiği sanılıyor.

Seyyid Battal Gazi Külliyesi

Seyyid Battal Gazi Külliyesinin bulunduğu Üçler Tepesi modern yerleşimi kuş­bakışı seyrediyor. Üçler Tepesi’nin Frigler zamanında da kutsal bir yer olduğu sanılıyor. Burada pagan dönemde inşa edilmiş bir tapınak olduğu varsayılıyor, Hıristiyan­lıkla birlikte tapınak bir manastıra dönüşmüş. Selçuklular manastırın bazı yapılarını da kullanarak külliyenin temelini atmış.


Adı dilden dile, ünü kuşaktan kuşağa yayılan halk kahramanı Seyyid Battal Ga­zi’nin kimliği hakkında farklı bilgiler bulunuyor. Ancak babasının Malatya Serdan Hüseyin Gazi olduğu ve 680 yılında Malatya’da doğduğu görüşünde birleşiliyor. An­nesi Saide Hatun, eşi Zeynep Hanım ve iki oğlunun mezarları Eski Malatya’da. Onun peygamber soyundan geldiği, atalarının İmam Cafer, İmam Zeynel Abidin yoluyla İmam Hüseyin’e, dolayısıyla da Hz. Ali’ye ulaştığı ve bu nedenle “Seyyid” olduğu kabul ediliyor. Battal adını yiğitliği ve cesareti nedeniyle, Gazi unvanını da savaşlarda gösterdiği kahramanlıklardan dolayı aldığı sanılıyor.

Seyyid Battal Gazi’nin Arapların Anadolu seferlerine ve İstanbul kuşatmasına katılıp birçok kahramanlıklar gösterdiğine inanılıyor. Artık söylencelere karışmış yaşam öyküsü 10. yüzyılda yaşamış ve Araplara karşı savaşmış Bizanslı uç beyi Digenes Akritas söylencesiyle de büyük benzerlikler gösteriyor. Malatya, Kayseri ve Eskişe­hir’de de makamları bulunan Battal Gazi'nin 740 yılında Arap ordularıyla Bizanslılar arasında yapılan Afyon savaşına katıldığı, Mesih Kalesi önünde yapılan çarpışmada öldüğü ve vasiyeti uyarınca Seyitgazi’deki Üçler Tepesi’ne gömüldüğü kabul ediliyor.

Seyyid Battal Gazi Külliyesi’nin yapımına Selçuklu döneminde başlanmış. Söy­lenceye göre Battal Gazi'nin mezarını ölümünden yıllar sonra Çoban Baba (Kutluca) bulmuş. Şimdi türbesi külliyenin içinde bulunan Çoban Baba koyunlarını otlatırken bir mucize sonucu mezarı keşfetmiş. Bunu duyan Selçuklu Sultanı 1. Alaeddin Keykubat’ın annesi Ümmühan Hatun (Valide Sultan) 1207-1208 yıllarında Battal Gazi'nin mezarının üstüne türbe ve yanına da bir cami inşa ettirmiş. Ümmühan Hatun da vasiyeti uyarınca buraya gömülmüş. Seyyid Battal Gazi Külliyesi kapalı bir avlunun etrafına dizilmiş yapılardan oluşuyor. Külliyenin merkezinde Battal Gazi'nin türbesi ve cami yer alıyor. Battal Gazi'nin sandukası tam 8,5 metre uzunluğunda, yanı başında da Battal Gazi'nin dillere destan aşkı kral kızı Elenora’nın sandukası var. Çoban Baba, Ümmühan Hatun ve Ayni Ana külliyedeki diğer türbeler. Külliye günümüzdeki durumunu Osmanlı döneminde almış, 1511-1517 yıllarında, buraya medrese, aşevi, fırın, Bektaşi tekkesi ve soğuk hava deposu gibi binalar eklenmiş.

Seyitgazi'nin çevresinde Sultan Şücaettin ve Üryan Baba gibi önce Kalenderi dervişlerinin, sonrasında da Alevi-Bektaşilerin yerleştiği ünlü tekkeler var. Seyitgazi bir zamanlar Anadolu ve Balkanlardaki Kalenderilerin merkeziydi. 16. yüzyılda Kalen­deri merkezi olmaktan çıkan külliye Bektaşi tekkesine dönüşmüş ve Alevi-Bektaşilerin önemli merkezlerinden biri olmuş.

Sultan Şücaettin Dergahı

İlçeye 7 km uzaklıktaki Arslanbeyli köyünde işlevini günümüzde de sürdüren Sultan Şücaettin Dergahı bulunuyor. Seyyid Gazi külliyesiyle aynı dönemde inşa edildiği kabul edilen külliye 1515 yılında onarılmış ve günümüze cem evinden aşevine dek son derece iyi korunmuş halde ulaşmış. Dergaha adını veren Sultan Şücaettin Veli’nin Kalenderi dervişi olduğu ve on iki imamların sekizincisi olan İmam Rıza’nın to­runu olduğu kabul ediliyor. Her yıl köyde Şücaettin Veli’yi anma törenleri yapılıyor.

Üryan Baba Tekkesi

Üryan Baba Tekkesi Seyitgazi’ye 6 km uzaklıktaki Yazıdere köyünde yer alıyor. Tekkenin türbesi ve meydan evi günümüze ulaşmış, ancak diğer yapıları yok olmuş. Kalenderi dervişi Üryan Baba tarafından kurulan tekke 17. yüzyılda Bektaşilere geçmiş. Türbe ve etrafındaki binaların tıpkı Seyitgazi ve Arslanbeyli köyündeki yapılar gibi 1511-1517 yılları arasında inşa edildiği sanılıyor. Türbenin duvarları kalem işleriyle süslü, ancak çok bakımsız bir yapı, etrafı tarihi bir mezarlıkla çevrili. Artık burada Aleviler yaşamıyor, köyün sakinleri Balkan göçmeni.

Arap Tekke Türbesi

Seyitgazi'nin Doğançayır beldesi Türki­ye'de Nazım Hikmet’in ilk anıt mezarının yapıldığı yer. Eskiden adı Arapören imiş, yakın zamanda Doğançayır olarak değiştirilmiş. 650 yıllık geçmişi olduğu söylenen Kırkkız dağı­nın eteklerindeki belde Eskişehir çevresindeki en büyük Alevi-Bektaşi yerleşimi. Kırkkız adının da Battal Gazi'nin Kırk Prenses söylen­cesiyle ilişkisi olduğu sanılıyor. Doğançayır’da tarihi eser sayılabilecek tek bir yer var, o da Arap Tekke Türbesi. Eskiden etrafında bir tekke de varmış, geriye yalnızca mezar kalmış. Bunun dışında köyün içinde ve dağın eteklerinde mum yakılan yerler bulunuyor. Beldeye 6 km uzaklıkta da Battal Gazinin komutanlarından Melik Gazi'nin türbesi var.

Doğançayır halkı %100 katılımlı bir imza kampanyası ve belediye meclisinin 14 Şubat 1995 günü oy birliğiyle aldığı kararla Na­zım Hikmet’in mezarının beldelerine taşınması kararını almış. Kültür Bakanlığına iki kez başvurarak, Nazım’ın mezarının beldelerine taşınmasını istemişler. Hatta 2001 yılında Nazıma “Vasiyet”ine uygun bir şekilde Kurtuluş Savaşında şehit düşen 72 Doğançayırlı’nın yanı başında bir anıt mezar inşa etmişler.


Yapmadan Dönme!
» Seyitgazi Külliyesi'ni dolaşmadan,
» Bor ve Etnografya Müzesi'ni gezmeden,
» Sultan Şücaettin ve Üryan Baba'yı görmeden,
» Nazım’ın mezarına uğramadan, DÖNME!

Seyitgazi Nerede, Nasıl Gidilir?

SeyitgaziEskişehir'e 43 km, Afyon'a 97 km uzaklıkta. Eskişehir'den ilçeye düzenli araç seferleri yapılıyor. Doğançayır, Eski­şehir'e 52 km uzaklıkta. Eskişehir Yunus Emre çarşısından beldeye günde üç kez (saat 13-15 ve 16'da) otobüs kalkıyor.