Önemli bir doğa alanı olan Bafa Gölü ve çevresi, tarih öncesinden bu yana süren yerleşimlerin izleriyle dolu. Bafa Gölü antik dönemde denizin bir parçasıymış, Büyük Menderes nehrinin taşıdığı alüvyonlar Orta çağın sonlarında körfezin denizle ilişkisini keserek göle çevirmiş. Gölün doğusunda heybetli Beşparmak Dağı uzanıyor. Antik dönemde dağ, körfez ve burada kurulan bir kent Latmos olarak adlandırılıyordu. Türkler Latmos Dağı’na çok uzaklardan görülen siluetinden dolayı Beşparmak adını vermiş.

Bafa Gölünün Tarihi

Latmos Dağının eteklerindeki yaşamın neolitik dönemden bu yana sürdüğünü birkaç yerde kayalara kırmızı boyayla yapılmış resimler kanıtlıyor. Bu yörede iki önemli antik kentin kalıntısı var. Bunlardan ilki gölün üzerinde yükselen dağ ile aynı adı taşıyan Latmos kenti, İkincisi ise MÖ 4. yüzyılda kurulmuş yeni kent Herakleia. Terk edilen Latmos antik kentinin taşlarının yeni kentin inşasında kullanıldığı anlaşılıyor.


Heraklia altın çağını Karia Kralı Mausolos döneminde yaşamış; Büyük İs­kender’in komutanlarından Pleistarkhos ise kenti sahip olduğu toprakların başkenti yaparak adını vermiş. Daha sonra Heraklia (Herakles’in yurdu anlamına gelir) olarak anılmaya başlayan kenti diğer Heraklia'lardan ayırmak için Latmos Heraklia de­nilmiş. Latmos körfezinin içinde bir liman kenti olan Heraklia'nın çevresi bu yıllarda 65 kulesi bulunan ve günümüzde de rahatlıkla izlenebilen 6 km uzunluğunda surlarla çevrilmiş. Menderes Nehri körfezi doldurmaya başlayınca Heraklia'nın denizle bağlantısı kesilmiş ve Roma döneminde yıldızı sönmüş.

Bafa Gölünde Gezilecek Yerler

Latmos, Anadolu’nun kutsal dağlarından biriydi. Dağın zirvesi Hava Tanrısının tahtıydı, yerel bir dağ tanrısıyla birlikte tapınım görüyordu. Bu iki Tanrının yerini daha sonra Yunanlıların Hava Tanrısı Zeus ve Ay Tanrıçası Selene’nin sevgilisi Endymion almıştı. Mitolojiye göre Latmos Dağı Çoban Endymion’un yurduydu. Baş Tanrı Zeus yakışıklı Endymion’un Latmos Dağı’ndaki bir mağarada sonsuza dek uyumasını sağlamış, Ay Tanrıçası Selene ise ona aşık olmuş. Selene Zeus’tan sevgi­lisi Endymion’un uyanmamasını ve sonsuza kadar genç kalmasını dilemiş. Bu aşk ilişkisinden elli kız çocuğu dünyaya gelmiş. Antik kaynaklara göre Endymion’un mezarı ve tapınma alanı Latmos Dağı’ndaydı, Heraklia’da da kentin kurucusu olarak kabul edilen Endymion’a adanmış bir tapınak vardı.

Herakleia Antik Kenti

Dağın kutsallığı Hristiyanlık döneminde de sürmüş. Latmos Dağı’nın etekleri, Herakleia antik kenti ve Bafa gölündeki dört adaya manastırlar inşa edilmiş. Bu çevrede on üç Bizans manastırının kalıntısı var. Ancak bu manastırlara araç yolu yok, yürüyerek ulaşılabiliyor ve mutlaka köylülerden birini rehber olarak almak gerekiyor. Adalardaki kalıntıları görmek için ise Kapıkırı köyünden kalkan motorlara binmek gerek.

Yediler Manastırı

Beşparmak (Latmos) dağının eteklerindeki en büyük manastırlar ise Yediler ve Stylos. Yediler Manastırı’na Gölyaka köyünden bir saatlik bir yürüyüşle ulaşılıyor. Latmos Dağının en büyük manastırı olan Yediler Manastırının yapılan iki avlunun etrafında toplanmış. Kaleyi andıran manastırın yakınlarında içi fresklerle süslü bir mağara da var.

Stylos Manastırı

Beşparmak Dağının Arap Avlusu olarak bilinen bölgesinde yer alan Stylos Manastırı’na ise Kapıkırı köyünden yapılacak uzun bir yürüyüşle ulaşılıyor. Çevresi yüksek duvarlarla çevrilmiş manastırın kuzeyinde Genç Paulos adlı bir keşişin inzivaya çekildiği kabul ediliyor. Meryem Ana’ya adandığı bilinen fresklerle süslü bir mağarada yaşayan Genç Paulos Latmos Dağının en ünlü keşi­şiymiş, geleceği bildiğine ve mucizeler yarattığına inanılıyormuş ve hatta imparator bile ona danışırmış. Didim’de görüleceği gibi Hı­ristiyanlıkla beraber kehanet merkezleri kapatılmış ancak gelecekten haber alma tutkusu bitmemiş. Kahinlerin yerini keşişler almış.

Bafa Gölünün Biyolojik Çeşitliliği

1994 yılında Tabiatı Koruma Alanı ilan edilen Bafa Gölü’nde 208 kuş türü yaşıyor. Göl nesli tükenme tehlikesi altında bulunan Cüce Karabatak, Tepeli Pelikan ve Deniz Kartalı gibi kuş türlerinin üreme alanı. Yapılaşmaya izin verilmemesi sayesinde gölün çevresi bakir kalmış. Gölün kıyısındaki Kapıkırı köyü doğayla baş başa kalmak ve kafa dinlemek için ideal bir yer. Kayalıkların üzerine kurulmuş Heraklia’nın kalıntılarıyla köy iç içe. Gerçekten bir köy ortamı var burada, öyle iki kağnı tekerleğiyle birkaç eşyadan oluşturulmuş “çakma” köy havası değil.

Yapmadan Dönme!

» Heraklia'nın kalıntılarını gezmeden,
» Beşparmak Dağının eteklerindeki manastırlara çıkmadan,
» Tekneyle göldeki adalara gitmeden,
» Yılan balığının tadına bakmadan, DÖNME

Bafa Gölünde Ne Yenir?

Yöre mutfağının temelinin zeytinyağlılar ve ot yemekleri oluşturuyor. Yılan Balığı ızgarası Bafa çevresinin en ünlü yemeği. Tilkişen otlu omlet, Turp otu salatası ve Çaykıma Böreği de yöreye özgü lezzetlerden.

Bafa Gölü Nerede, Nasıl Gidilir?

Bafa Kasabası İzmir'e 160 km, İstanbul'a 428 km ve Ankara'ya 650 km uzaklıkta. Bafa Söke'ye 54 km, Milas'a 38 km uzaklıkta. Bafa'ya Milas ya da Söke den kalkan minibüslerle; İzmir ve İstanbul'dan Bodrum'a giden otobüslerle ulaşabilirsiniz. En yakın hava alanı ise Bodrum'da. Kapıkırı köyü ise Bafa'ya 11 km uzaklıkta.